Meme Kanserinin Erken Teşhisi,tedavisi ve risk faktörleri
Meme farkındalığı neden önemlidir?
Meme kanseri dünyada Akciğer kanserinden sonra en fazla görülen kanser türüdür.Her sekiz kadından birisinin meme kanserine yakalanma riski vardır.Erken evrede teşhis edilen meme kanseri tedavisinin %96 başarı şansı olduğu göz önüne alınırsa,tüm kadınların meme kanseri konusunda bilinçli olmasının önemi de kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.
Memeyi tanıma basit anlamıyla, memelerinizin normalde nasıl göründüğünü ve ayın farklı zamanlarında nasıl hissettiğinizi bilmek anlamına gelmektedir.Sizin için normal olmayan bir değişiklik fark ettiğinizde, bununla ilgili doktorunuzla görüşünüz.
Ne arıyorsunuz?
Memelerinizi her gün ya da her hafta muayene etmenize gerek yoktur. Bazı kadınlar adet dönemlerinde daha yumrulu göğüslere sahiplerdir.Yumrular adet döneminizle birlikte ortaya çıkıyor ve daha sonra kaybolursa endişelenecek bir durum yoktur.
Elle meme kontrolü nasıl yapılır ?
Memelerinizi kontrol etmenin en kolay yolu duş ya da banyo sırasında muayene etmektir. Sabunladığınız elinizle memelerinizin her birini koltuk altına kadar muayene edin. meme farkındalığı ile ilgili beş kod noktaya dikkat edilmelidir:
Sizin için neyin normal olduğunu bilin
Bakın ve hissedin
Hangi değişiklikleri aradığınızı bilin
Herhangi bir değişikliği zaman kaybetmeden bildirin
Davet edildiğinizde meme taramasına iştirak edin
Meme Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Genel meme yumruları
Bir çok kadın için meme kanserinin ilk belirtisi memede yumrudur. Ancak 10 meme yumrusunun 9’u (%90) benign (iyi huylu)’dur. Bu kanser olmadığı anlamına gelmektedir. Ancak bir yumru farkettiğinizde zaman kaybetmeksizin doktorunuzu görünüz.
Meme kanserinden kaynaklanabilecek değişiklikler şunlardır:
Meme alanında kalınlaşma ya da yumru
Meme hacmi ya da şeklinde değişiklik
Ciltte çukurcuklanma(dimpling)
Meme ucu şeklindedeğişiklik, özellikle içe dönmüş, gömülmüş ya da şekilde düzensizlik
Meme ucundan kanlıakıntı
Meme ucu ya daçevresindeki alanda kızarıklık
Koltuk altında şişkinlik ya da yumru
Bu belirtiler kanser olduğu anlamına gelmemektedir, ancak bu değişikliklerden herhangi birisini taşıyorsanız kontrol ettirmelisiniz.
İnflamatuvar (iltihaplı) meme kanseri olarak adlandırılan nadir bir meme kanserinde, memenin tamamı kırmızı ve iltihaplı görünümde ve ağrılı olabilir. Nadir meme kanserinin başka bir türünde ise meme ucu üzeri veçevresinde kızarıklıklar görülür. Bu durum ise Paget hastalığı olarak adlandırılmaktadır. Biraz egzamayı andırır ve bu nedenle genellikle ilk seferde karıştırılabilir.
Meme kanserinin belirgin riskleri
Araştırmacılar meme kanseri oluşumu riskinizi etkileyen çeşitli faktörler tanımlamışlardır. Meme kanseri riski yaşla birlikte artmaktadır. Eğer daha önce meme kanseri geçirmiş iseniz ya da ailenizde meme kanserine sahip birisi varsa, sahip olduğunuz risk artmaktadır. Eğer meme kanseri geni taşıyorsanız özellikle yüksek risk altındasınızdır.
Hormonal faktörler
Meme kanseri riskini arttıran bazı hormonal faktörler vardır. Bunlar:
Menapoz sonrası kanınızdaki hormon düzeyinizin yüksek olması
Adet döneminin erken başlaması ve menapoza geç girilmesi
Çocuk sahibi olmamak ya da ileri yaşta çocuk sahibi olmak
Hormon replasman tedavisi (HRT) ya da doğum kontrol hapı kullanmak
Yaşam stili ve geçmiş tıbbi tedaviler
Alkol kullanma, vücut ağırlığı ya da gece vardiyalı çalışma gibi yaşam tarzını etkileyen bazı faktörler kanser riskini arttırmaktadır. Bazı tıbbi tedaviler meme kanseri riskini etkileyebilir, örneğin Hodgkin lenfoma tedavisi de dahil olmak üzere, radyasyona maruz kalmak ya da tansiyon ilaçları almak gibi.
Meme kanseri genleri
Meme kanseri riskini arttıran bir gen hatası ile dünyayagelmiş olabilirsiniz. Eğer hatalı bir gene sahipseniz, bu kesinlikle kanserolacağınız anlamına gelmez. Ancak ortalama bir kişiye nazaran bu kansereyakalanma olasılığınızın daha yüksek olduğu anlamına gelir.
Meme kanseri genleri kanser riskinizi ne kadar arttırır?
Tespit edilen ilk meme kanseri gen hataları BRCA1 ve BRCA2’dir. Bu gen hatalarına sahip kadınların yaşamları boyunca meme kanserine yakalanma riskleri %50-80’dir. BRCA1 ve BRCA2 genlerinde ya da TP53 ve PTEN adı verilen diğer genlerde değişikliğe sahip olduklarından yüksek risk altında olan kadınlar için genetik testler mevcuttur.
Genetik testler
Eğer meme kanseri açısından güçlü bir aile öyküsüne sahipseniz genetik test yaptırabilirsiniz. Doktorunuza sizi uzman bir meme kliniğine yönlendirmesi konusunda danışınız. Eğer yüksek risk altında olduğunuzu düşünürlerse, sizi uzman bir genetik servise yönlendireceklerdir.Test edilebilmeniz için genellikle meme kanserine sahip, yaşayan bir akrabanız olması ve öncelikle bu kişilerin test edilmesi gerekmektedir. Bazı laboratuarlar ise söz konusu akrabanızdan kan almaksızın test yapabilirler, ancak bu durumda hatanın bulunamaması daha olasıdır. Hiçbir testin 0 kesinliği yoktur ve genetik testler de hataları kaçırabilir.
Meme kanserinin olası riskleri
Araştırmacılar meme kanseri riskini arttırabilecek çeşitli faktörleri incelemektedirler. Bunlar:
Eşit olmayan memeler- Son yıllarda yapılan bir çalışma, bir memesi diğerinden daha büyük olan kadınlardaki meme kanseri oluşum riskinin çok hafif oranda daha fazla olduğunu göstermiştir. Ancak riskteki bu artış diğer risk faktörleri ile kıyaslandığında daha küçüktür. Birçok kadın için hafif eşit olmayan memelere (asimetrik) sahip olmak normaldir.
Memede zedelenme -Bilimsel araştırmalar bu durumu bir risk faktörü olarak tanımlamamıştır ancak yapılan çalışmalardan biri bağlantı olabileceğini düşündürmektedir. Bunu kanıtlamak ya da aksini ispat etmek için daha fazla çalışma gerekmektedir.
Aynı zamanda pestisitler (böcek ilaçları), sonlandırılmış bir gebelik öyküsü ya da strese sahip olma durumu da incelenmiştir. Ancak araştırmalarda bunların riski arttırıyor gibi görünmediği gösterilmiştir.
Meme kanserinden korunma yolları
Fiziksel olarak aktif olma ve sağlıklı vücut ağırlığını kapsayan genel olarak sağlıklı bir yaşam tarzı gibi bazı faktörler meme kanseri riskini azaltmaktadır. İstatistiksel olarak, emziren bir kadınsanız, özellikle daha genç yaşlarda anne olmuşsanız, meme kanseri açısından daha düşük risk altındasınızdır.
Bazı araştırmalarda çölyak hastalığına sahip kişilerin meme kanseri açısından daha düşük risk altında olduğunu ileri sürülmektedir.
Meme kanserinden koruyan ilaçlar
Meme kanserinin ilaç kullanılarak önlenmesi ile ilgili araştırmalar bulunmaktadır. Çalışmalar, tamoksifenin yüksek risk altındaki kadınlarda meme kanseri riskini düşürdüğünü göstermektedir. Ancak aksi durumda sağlıklı olan kadınlardaki yan etkileri ile ilgili endişeler de bulunmaktadır.Diğer bazı araştırmalardan aspirin ya da (ibuprofen gibi) diğer non steroidanti-inflamatuar ilaçların kullanımının meme kanseri riskinde küçük bir azalma sağladığını bilmekteyiz. Ancak başka sağlık sorunlarına neden olabileceğinden, bu ilaçları doktorunuza danışmadanalmaya başlamamalısınız.
Diyet ve meme kanseri riski
Hepimiz çok farklı gıdalardan çok farklı miktarlarda tükettiğimizden dolayı, beslenme ve meme kanseri ile ilgili araştırma yapmak oldukça güçtür. Ancak kapsamlı çeşitli çalışmalar ve Avrupa kapsamlı büyük araştırma projesi EPIC (Avrupa Prospektif Kanser ve Besin Araştırması),beslenme programının meme kanseri riskini nasıl etkileyebileceğine dair bazı fikirler vermeye başlamıştır. Bu zamana kadar bir çok bulgu yetersiz ve tutarsız olmuştur, ancak meme kanseri riskini arttırabilen bazı kanıtlar mevcuttur ve bunlar aşağıda da belirtilmiştir:
Doymuş yağlar açısından zengin bir diyet – sıvı yağ, tereyağ, margarin, et, balık ve kuruyemişlerdeki yağ ile şekerler, bisküviler ve keklerdeki yağ gibi
50 yaşından daha genç kadınlar için karbonhidrat açısından zengin bir diyet
Bazı faktörler meme kanseri riskini azaltmaktadır, ancak emin olmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Bu faktörler aşağıda belirtilen maddeler açısından zengin diyetleri kapsamaktadır:
Süt ürünleri – yüksek kalsiyum içerikleri nedeniyle
Lif (menapoz öncesidönemdeki (pre-menapoz) kadınlarda)
Meyveler – muhtemelenantioksidan ve lif içerikleri nedeniyle
Fito östrojen olarakadlandırılan bitki östrojenleri (menapoz sonrası dönemdeki (post menapoz)kadınlarda) – fito östrojenler, soya ürünlerinde ve tam tahıllar, meyve, sebzeve keten tohumu liflerinde bulunmaktadır.
Erkeklerde meme kanseri
Erkeklerde meme kanseri çok nadirdir. Büyük Britanya’da heryıl kadınlarda görülen meme kanseri vakası yaklaşık 48,400 iken, meme kanseritanısı alan erkek sayısı yaklaşık 370’dir.
Verilen bilgiler erkekler için de geçerli midir?
Meme kanserine sahip erkekler için verilen bilgilerin çoğu kadınlarınki ile aynıdır. Belirtiler, tanı ve tedavi de meme kanseri taşıyan kadınlar için olanlara çok benzerdir.
Riskler ve nedenleri
Kadınlarda olduğu gibi, erkeklerdeki meme kanserinin de teken büyük risk faktörü yaşlanmaktır. Erkeklerde tanı konmuş vakaların çoğu 60 ve 70 yaşları arasındadır. Diğer risk faktörleri ise yüksek östrojen seviyesi,radyasyona maruz kalmak, ailede kanser öyküsü ve Klinefelter Sendromu(Fazla X kromozumu olması) olarak bilinen nadir bir genetik durumdur.
Destek bulmak
Meme kanseri tanısı almak erkekler için özellikle zordur.Kafası karışmış ya da tek başına kalmış hissedebilirsiniz. Kadınlarda meme kanseri konusu çok yaygınken bunu erkekler için duymak hiç yaygın değildir.Danışmanınız sizinle konuşabilecek, meme kanserine sahip diğer erkekler biliyor olabilir ya da kendiniz Meme Kanseri Bakım Cemiyeti ile iletişime geçebilirsiniz. Bu cemiyet sizinle telefonda konuşabilecek gönüllü erkeklere sahiptir.
Meme Kanseri Taraması
Meme taramasında mamografi
Mamografi meme röntgenidir. Ulusal Sağlık Hizmeti meme tarama programı 50-70 yaşlarındaki kadınların meme kanseri taraması için mamografi kullanmaktadır. Bu yaş aralığı 47-73’e genişletilmektedir. Yumru gibi meme kanseri belirtileri taşıyorsanız siz de mamografi yaptırabilirsiniz, ancak bu tarama hizmetinin dışında olacaktır.
Mamografi nasıl çekilir ?
Bir röntgen uzmanı her seferinde bir memenin röntgen cihazı üzerindeki iki düz plaka arasına konumlandırılmasına yardımcı olur. Plakalar göğüslerinizi X-ışınları alınana kadar birkaç dakika boyunca sıkıca bastırır.Her bir göğüse iki X-ışını alırsınız. Göğüslerin sıkıştırılması temiz bir görüntü elde edilmesini kolaylaştırır. Mamografi yaptırmak rahatsız edici olabilir. Bazı kişiler mamografiyi ağrılı bulur. Ancak söz konusu rahatsızlık sadece göğüslerin sıkıştırıldığı çok kısa bir süre için geçerlidir.
Mamografi sonrası
İki farklı film okuyucu (radyolog) mamografinizi herhangi bir kanser işareti taşıyıp taşımadığı açısından inceler. Mamografinizle ilgili en ufak bir şüphe varsa daha fazla test yaptırmak üzere sizi tekrar çağırırlar.Bazı kanserler mamografide açık belirtiler göstermez. Bu nedenle, göğsünüzde herhangi bir şüpheli yumru varsa, son zamanda mamografi çektirmiş olsanız bile her zaman doktorunuza danışınız.
Kimler meme kanseriaçısından taranmalıdır?
Büyük Britanya’da, Ulusal Sağlık Hizmeti meme tarama programı, doktorlarına kayıt olmuş 50-70 yaşları arasındaki tüm kadınları meme röntgeni (mamografi) kullanmak suretiyle bir taramadan geçirmektedir. Bu kadınlar her 3 yılda bir taramaya gitmek üzere davet edilirler. Meme tarama programı 47 ve 73 yaşları arasındaki kadınları kapsaması açısından genişletilmektedir. 70 yaşından daha büyük kadınlar bölgesel meme tarama birimlerinde taranmak için kendi randevularını alabilirler.
Yaşınız ne kadar ileri ise, meme kanserine yakalanma açısından o kadar risk altındasınızdır. Bu nedenle, mamografi yaptırmaya devam etmek anlamlı olacaktır. Eğer 50 yaşından daha genç iseniz meme kanseri oluşumu riskiniz çok düşüktür. Genç kadınlar için yapılan mamografilerin okunması daha zordur, çünkü bu kadınların meme dokuları daha yoğundur. Bazı kadınlar,kalıtılan hatalı bir gen ya da ailede hastalık öyküsü nedeniyle meme kanseriaçısından daha yüksek risk altındadır. Bu kadınlar daha genç yaşta, taşıdıkları risk düzeyine bağlı olarak, MR, mamografi ya da her iki yöntemi birlikte kullanmak suretiyle taranabilirler.
Eğer meme kanseri açısından yüksek risk altında olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuzla görüşünüz. Sizi taşıdığınız risk açısından değerlendirebilecek bir genetik uzmanına yönlendirecektir. Ailesinde kanser öyküsü olan herkes yüksek risk altında değildir. Ulusal Sağlık ve Klinik Mükemmeliyet Enstitüsü (NICE), aile öyküleri nedeniyle orta derece ya da yükse krisk altında olan kadınların MR taramalarına 30’lu yaşlarda, mamografiye ise 40’lı yaşlarında başlamalarını tavsiye etmektedir.
Meme farkındalığı
Her 3 yılda bir mamografi yaptırıyor olsanız bile,yine de göğüslerinizin normalde nasıl göründüğü ve nasıl hissedildiğinden emin olmalısınız. Birçok meme kanseri, kadınların kendileri tarafından tespit edilmektedir. Meme kanserinden kaynaklanabilecek herhangi bir belirti farkederseniz bir sonraki mamografinize kadar beklemeden ve zaman kaybetmeden doktorunuza görününüz.
Bir meme kanseri uzmanına görünmeli miyim?
Pratisyen hekimin kişinin kanserli olmayan bir meme rahatsızlığına mı yoksa meme kanserine mi sahip olduğuna karar vermesi çok güçtür. Ancak doktorunuzun size zaman kaybetmeden bir uzmana göndermesi gereken bazı özel belirtiler vardır.
Olası meme kanseri için acil sevk almanızı gerektiren belirtiler:
Herhangi bir yaşta,memede sabit ve sert bir yumru
30 yaş ya da üzerindeki kadınlarda, yumrunun bir sonraki adet periyodundan sonra kaybolmaması
Menopoz sonrası ortaya çıkan bir yumru
Göğsündeki yumru gittikçe büyüyen, sabit ve sert olan 30 yaş altındaki kadınlar ya da meme kanseri açısından güçlü bir aile öyküsüne sahip olmak gibi endişeleri olan kadınlar
Daha önce meme kanseri yaşamış ve bir yumru ya da diğer şüpheli belirtiler yaşayan kişiler
Meme ucundan birinde ya da çevresinde (çok nadiren) tedaviye cevap vermeyen kızarıklık
Son zamanlarda içeri dönmüş meme ucu (ters dönmüş)
Belirgin bir neden olmaksızın meme ucundan kanlı akıntı
Meme ucunun şeklinde ya da çevreleyen alandaki değişikliklerle birlikte ya da tek başına seyreden,meme ucu altında sert bir yumruya sahip 50 yaş ya da daha üstündeki erkekler
30 yaş altındaki kadınlardaki belirgin yumru gibi belirtilerya da meme ağrısı sevk gerektirir ancak acil değildir.
Meme kanseri hakkında doktorunuza ne sorabilirsiniz
Göğüslerimdeki değişikliklerin normal olduğunu ve meme kanseri belirtisi olmadığını nasıl bilebilirim?
Eğer göğsümde yumru varsa, kanser olması muhtemel midir?
Meme kanserine yakalanma riskim herhangi başka birine kıyasla daha mı yüksek?
Ailem meme kanseri açısından yüksek risk altında mı?
Meme kanserine yakalanma riskimi nasıl azaltabilirim?
Diyetimi değiştirmek meme kanserine yakalanma riskimi azaltır mı?
Meme taraması yaptırmalı mıyım?
Tarama nasıl gerçekleşir?
Meme taraması acı verir mi?
Mamografi, benim yaşımdaki kadınlarda meme kanserinin saptanmasında güvenilir midir?
73 yaş üzeri ya da 47 yaş altında isem ücretsiz olarak tarama yaptırabilir miyim?
Benim için en yakın meme tarama merkezi nerededir?
Meme taramasından sonra tekrar çağrılmam ne anlama gelir?
kaynak:http://kanservakfi.com
